Aurelius Prudentius Clemens, Cathemerinon

Ales diei nuntius

Lucem propinquam praecinit,

Nos excitator mentium

Iam Christus ad uitam uocat.

5

"Auferte "clamat "lectulos

Aegros soporos desides,

Castique recti ac sobrii

Vigilate; iam sum proximus."

Post solis ortum fulgidi

10

Serum est cubile spernere,

Ni parte noctis addita

Tempus labori adieceris.

Vox ista, qua strepunt aues

Stantes sub ipso culmine

15

Paulo ante quam lux emicet,

Nostri figura est iudicis.

Tectos tenebris horridis

Stratisque opertos segnibus

Suadet quietem linquere

20

Iam iamque uenturo die,

Vt, cum coruscis flatibus

Aurora caelum sparserit,

Omnes labore exercitos

Confirmet ad spem luminis.

25

Hic somnus ad tempus datus

Est forma mortis perpetis;

Peccata, ceu nox horrida,

Cogunt iacere ac stertere.

Sed uox ab alto culmine

30

Christi docentis praemonet

Adesse iam lucem prope,

Ne mens sopori seruiat,

Ne somnus usque ad terminos

Vitae socordis opprimat

35

Pectus sepultum crimine

Et lucis oblitum suae.

Ferunt uagantes daemonas,

Laetos tenebris noctium,

Gallo canente exterritos

40

Sparsim timere et cedere.

Inuisa nam uicinitas

Lucis salutis numinis

Rupto tenebrarum situ

Noctis fugat satellites.

45

Hoc esse signum praescii

Norunt repromissae spei,

Qua nos soporis liberi

Speramus aduentum dei.

Quae uis sit huius alitis

50

Saluator ostendit Petro

Ter antequam gallus canat

Sese negandum praedicans.

Fit namque peccatum prius

Quam praeco lucis proximae

55

Illustret humanum genus

Finemque peccandi ferat.

Fleuit negator denique

Ex ore prolapsum nefas,

Cum mens maneret innocens

60

Animusque seruaret fidem.

Nec tale quidquam postea

Linguae locutus lubrico est

Cantuque galli cognito

Peccare iustus destitit.

65

Inde est quod omnes credimus

Illo quietis tempore

Quo gallus exultans canit

Christum redisse ex inferis.

Tunc mortis oppressus uigor,

70

Tunc lex subacta est tartari,

Tunc uis diei fortior

Noctem coegit cedere.

Iam iam quiescant improba,

Iam culpa furua obdormiat,

75

Iam noxa letalis suum

Perpessa somnum marceat.

Vigil uicissim spiritus,

Quodcumque restat temporis

Dum meta noctis clauditur,

80

Stans ac laborans excubet.

Hisum ciamus uocibus

Flentes precantes sobrii;

Intenta supplicatio

Dormire cor mundum uetat.

85

Sat conuolutis artubus

Sensum profunda obliuio

Pressit grauauit obruit

Vanis uagantem somniis.

Sunt nempe falsa et friuola

90

Quae mundiali gloria

Ceu dormientes egimus;

Vigilemus, hic est ueritas.

Aurum uoluptas gaudium

Opes honores prospera

95

Quaecumque nos inflant mala,

Fit mane, nil sunt omnia.

Tu, Christe, somnum dissice,

Tu rumpe noctis uincula,

Tu solue peccatum uetus

100

Nouumque lumen ingere.

Nox et tenebrae et nubila,

Confusa mundi et turbida,

Lux intrat, albescit polus,

Christus uenit, discedite!

5

Caligo terrae scinditur

Percussa solis spiculo

Rebusque iam color redit

Vultu nitentis sideris.

Sic nostra mox obscuritas

10

Fraudisque pectus conscium

Ruptis retectum nubibus

Regnante pallescet deo.

Tunc non licebit claudere

Quod quisque fuscum cogitat,

15

Sed mane clarescent nouo

Secreta mentis prodita.

Fur ante lucem squalido

Inpune peccat tempore,

Sed lux dolis contraria

20

Latere furtum non sinit.

Versuta fraus et callida

Amat tenebris obtegi,

Aptamque noctem turpibus

Adulter occultus fouet.

25

Sol ecce surgit igneus;

Piget pudescit paenitet

Nec teste quisquam lumine

Peccare constanter potest.

Quis mane sumptis nequiter

30

Non erubescit poculis,

Cum fit libido temperans

Castumque nugator sapit?

Nunc nunc seuerum uiuitur,

Nunc nemo temptat ludicrum,

35

Inepta nunc omnes sua

Vultu colorant serio.

Haec hora cunctis utilis

Qua quisque quod studet gerat,

Miles togatus nauita

40

Opifex arator institor.

Illum forensis gloria,

Hunc triste raptat classicum,

Mercator hinc ac rusticus

Auara suspirant lucra.

45

At nos lucelli ac faenoris

Fandique prorsus nescii

Nec arte fortes bellica

Te, Christe, solum nouimus.

Te mente pura et simplici,

50

Te uoce, te cantu pio

Rogare curuato genu

Flendo et canendo discimus.

His nos lucramur quaestibus,

Hac arte tantum uiuimus,

55

Haec inchoamus munera,

Cum sol resurgens emicat.

Intende nostris sensibus

Vitamque totam dispice;

Sunt multa fucis inlita

60

Quae luce purgentur tua.

Durare nos tales iube

Quales remotis sordibus

Nitere pridem iusseras

Iordane tinctos flumine.

65

Quodcumque nox mundi dehinc

Infecit atris nubibus,

Tu, rex, Eoi sideris

Vultu sereno illumina,

Tu, sancte, qui taetram picem

70

Candore tinguis lacteo

Ebenoque crystallum facis

Delicta tergens liuida.

Sub nocte Iacob caerula,

Luctator audax angeli,

75

Eo usque dum lux surgeret

Sudauit inpar proelium.

Sed cum iubar claresceret,

Lapsante claudus poplite

Femurque uictus debile

80

Culpae uigorem perdidit.

Nutabat inguen saucium,

Quae corporis pars uilior

Longeque sub cordis loco

Diram fouet libidinem.

85

Hae nos docent imagines

Hominem tenebris obsitum,

Si forte non cedat deo,

Vires rebelles perdere.

Erit tamen beatior,

90

Intemperans membrum cui

Luctando claudum et tabidum

Dies oborta inuenerit.

Tandem facessat caecitas,

Quae nosmet in praeceps diu

95

Lapsos sinistris gressibus

Errore traxit deuio.

Haec lux serenum conferat

Purosque nos praestet sibi;

Nihil loquamur subdolum,

100

Voluamus obscurum nihil.

Sic tota decurrat dies,

Ne lingua mendax, ne manus

Oculiue peccent lubrici,

Ne noxa corpus inquinet.

105

Speculator adstat desuper,

Qui nos diebus omnibus

Actusque nostros prospicit

A luce prima in uesperum.

Hic testis, hic est arbiter,

110

Hic intuetur, quidquid est

Humana quod mens concipit;

Hunc nemo fallit iudicem.

O crucifer bone, lucisator,

Omniparens, pie, uerbigena,

Edite corpore uirgineo,

Sed prius in genitore potens,

5

Astra solum mare quam fierent!

Huc nitido, precor, intuitu

Flecte salutiferam faciem

Fronte serenus et inradia,

Nominis ut sub honore tui

10

Has epulas liceat capere.

Te sine dulce nihil, domine,

Nec iuuat ore quid adpetere,

Pocula ni prius atque cibos,

Christe, tuus fauor inbuerit

15

Omnia sanctificante fide.

Fercula nostra deum sapiant,

Christus et influat in pateras,

Seria ludicra uerba iocos,

Denique quod sumus aut agimus,

20

Trina superne regat pietas.

Hic mihi nulla rosae spolia,

Nullus aromate flagrat odor,

Sed liquor influit ambrosius

Nectareamque fidem redolet

25

Fusus ab usque patris gremio.

Sperne, camena, leues hederas,

Cingere tempora quis solita es,

Sertaque mystica dactylico

Texere docta liga strofio

30

Laude dei redimita comas.

Quod generosa potest anima,

Lucis et aetheris indigena,

Soluere dignius obsequium,

Quam data munera si recinat

35

Artificem modulata suum?

Ipse homini quia cuncta dedit,

Quae capimus dominante manu,

Quae polus aut humus aut pelagus

Aere gurgite rure creant

40

Haec mihi subdidit et sibi me.

Callidus inlaqueat uolucres

Aut pedicis dolus aut maculis,

Inlita glutine corticeo

Vimina plumigeram seriem

45

Impediunt et abire uetant.

Ecce per aequora fluctiuagos

Texta greges sinuosa trahunt,

Piscis item sequitur calamum

Raptus acumine uulnifico,

50

Credula saucius ora cibo.

Fundit opes ager ingenuas

Diues aristiferae segetis,

Hic ubi uitea pampineo

Bracchia palmite luxuriant,

55

Pacis alumna ubi baca uiret.

Haec opulentia christicolis

Seruit et omnia subpeditat;

Absit enim procul illa famis,

Caedibus ut pecudum libeat

60

Sanguineas lacerare dapes.

Sint fera gentibus indomitis

Prandia de nece quadrupedum,

Nos holeris coma, nos siliqua

Feta legumine multimodo

65

Pauerit innocuis epulis.

Spumea mulctra gerunt niueos

Vbere de gemino latices

Perque coagula densa liquor

In solidum coit et fragili

70

Lac tenerum premitur calatho.

Mella recens mihi Cecropia

Nectare sudat olente fauus;

Haec opifex apis aerio

Rore liquat tenuique thymo

75

Nexilis inscia conubii.

Hinc quoque pomiferi nemoris

Munera mitia proueniunt;

Arbor onus tremefacta suum

Deciduo grauis imbre pluit

80

Puniceosque iacit cumulos.

Quae ueterum tuba quaeue lyra

Flatibus inclyta uel fidibus

Diuitis omnipotentis opus

Quaeque fruenda patent homini

85

Laudibus aequiperare queat?

Te, pater optime, mane nouo,

Solis et orbita cum media est,

Te quoque luce sub occidua,

Sumere cum monet hora cibum,

90

Nostra, deus, canet harmonia.

Quod calet halitus interior,

Corde quod abdita uena tremit,

Pulsat et incita quod resonam

Lingua sub ore latens caueam,

95

Laus superi patris esto mihi.

Nos igitur tua, sancte, manus

Caespite composuit madido

Effigiem meditata suam,

Vtque foret rata materies,

100

Ore animam dedit ex proprio.

Tunc per amoena uirecta iubet

Frondicomis habitare locis,

Ver ubi perpetuum redolet

Prataque multicolora latex

105

Quadrifluo celer amne rigat.

"Haec tibi nunc famulentur "ait

"Vsibus omnia dedo tuis,

Sed tamen aspera mortifero

Stipite carpere poma ueto

110

Qui medio uiret in nemore ".

Hic draco perfidus indocile

Virginis inlicit ingenium

Vt socium malesuada uirum

Mandere cogeret ex uetitis

115

Ipsa pari peritura modo.

Corpora mutua (nosse nefas)

Post epulas inoperta uident,

Lubricus error et erubuit;

Tegmina suta parant foliis

120

Dedecus ut pudor occuleret.

Conscia culpa deum pauitans

Sede pia procul exigitur;

Innuba femina quae fuerat

Coniugis excipit imperium

125

Foedera tristia iussa pati.

Auctor et ipse doli coluber

Plectitur inprobus, ut mulier

Colla trilinguia calce terat;

Sic coluber muliebre solum

130

Suspicit atque uirum mulier.

His ducibus uitiosa dehinc

Posteritas ruit in facinus,

Dumque rudes imitatur auos

Fasque nefasque simul glomerans

135

Impia crimina morte luit.

Ecce uenit noua progenies,

Aethere proditus alter homo

Non luteus uelut ille prius,

Sed deus ipse gerens hominem

140

Corporeisque carens uitiis.

Fit caro uiuida sermo patris,

Numine quam rutilante grauis

Non thalamo neque iure tori

Nec genialibus inlecebris

145

Intemerata puella parit.

Hoc odium uetus illud erat,

Hoc erat aspidis atque hominis

Digladiabile discidium,

Quod modo cernua femineis

150

Vipera proteritur pedibus.

Edere namque deum merita

Omnia uirgo uenena domat,

Tractibus anguis inexplicitis

Virus inerme piger reuomit

155

Gramine concolor in uiridi.

Quae feritas modo non trepidat

Territa de grege candidulo?

Impauidas lupus inter oues

Tristis obambulat et rabidum

160

Sanguinis inmemor os cohibet.

Agnus enim uice mirifica

Ecce leonibus imperitat,

Exagitansque truces aquilas

Per uaga nubila perque notos

165

Sidere lapsa columba fugat.

Tu mihi, Christe, columba potens,

Sanguine pasta cui cedit auis

Tu niueus per ouile tuum

Agnus hiare lupum prohibes

170

Subiuga tigridis ora premens.

Da, locuples deus, hoc famulis

Rite precantibus, ut tenui

Membra cibo recreata leuent

Neu piger inmodicis dapibus

175

Viscera tenta grauet stomachus.

Haustus amarus abesto procul,

Ne libeat tetigisse manu

Exitiale quid aut uetitum;

Gustus et ipse modum teneat,

180

Sospitet ut iecur incolume.

Sit satis anguibus horrificis,

Liba quod inpia corporibus

A! miseram peperere necem;

Sufficiat semel ob facinus

185

Plasma dei potuisse mori.

Oris opus, uigor igneolus

Non moritur, quia flante deo

Compositus superoque fluens

De solio patris artificis

190

Vim liquidae rationis habet.

Viscera mortua quin etiam

Post obitum reparare datur

Eque suis iterum tumulis

Prisca renascitur effigies

195

Puluereo coeunte situ.

Credo equidem (neque uana fides)

Corpora uiuere more animae;

Nam modo corporeum memini

De Flegetonte gradu facili

200

Ad superos remeasse deum.

Spes eadem mea membra manet,

Quae redolentia funereo

Iussa quiescere sarcofago

Dux parili rediuiuus humo

205

Ignea Christus ad astra uocat.

Pastis uisceribus ciboque sumpto

Quem lex corporis inbecilla poscit,

Laudem lingua deo patri rependat,

Patri qui Cherubin sedile sacrum

5

Nec non et Seraphin suum supremo

Subnixus solio tenet regitque.

Hic est quem Sabaoth deum uocamus;

Expers principii carensque fine,

Rerum conditor et repertor orbis,

10

Fons uitae liquida fluens ab arce

Infusor fidei, sator pudoris,

Mortis perdomitor, salutis auctor.

Omnes quod sumus aut uigemus, inde est.

Regnat spiritus ille sempiternus

15

A Christo simul et parente missus.

Intrat pectora candidus pudica,

Quae templi uice consecrata rident

Postquam conbiberint deum medullis.

Sed si quid uitii doliue nasci

20

Inter uiscera iam dicata sensit,

Ceu spurcum refugit celer sacellum.

Taetrum flagrat enim uapore crasso

Horror conscius aestuante culpa

Offensumque bonum niger repellit.

25

Nec solus pudor innocensue uotum

Templum constituunt perenne Christo

In cordis medii sinu ac recessu,

Sed ne crapula ferueat cauendum est,

Quae sedem fidei cibis refertam

30

Vsque ad congeriem coartet intus.

Parcis uictibus expedita corda

Infusum melius deum receptant;

Hic pastus animae est saporque uerus.

Sed nos tu gemino fouens paratu

35

Artus atque animas utroque pastu

Confirmas, pater, ac uigore conples.

Sic olim tua praecluens potestas

Inter raucisonos situm leones

Inlapsis dapibus uirum refouit.

40

Illum fusile numen execrantem

Et curuare caput sub expolita

Aeris materia nefas putantem

Plebs dirae Babylonis ac tyrannus

Morti subdiderant, feris dicarant

45

Saeuis protinus haustibus uorandum.

O semper pietas fidesque tuta!

Lambunt indomiti uirum leones

Intactumque dei tremunt alumnum.

Astant comminus et iubas reponunt,

50

Mansuescit rabies fameque blanda

Praedam rictibus ambit incruentis.

Sed cum tenderet ad superna palmas

Expertumque sibi deum rogaret

Clausus iugiter indigensque uictus,

55

Iussus nuntius aduolare terris,

Qui pastum famulo daret probato,

Raptim desilit obsequente mundo.

Cernit forte procul dapes inemptas,

Quas messoribus Ambacum profeta

60

Agresti bonus exhibebat arte.

Huius caesarie manu prehensa

Plenis, sicut erat, grauem canistris

Suspensum rapit et uehit per auras.

Tum raptus simul ipse prandiumque

65

Sensim labitur in lacum leonum

Et quas tunc epulas gerebat offert:

"Sumas laetus "ait "libensque carpas

Quae summus pater angelusque Christi

Mittunt liba tibi sub hoc periclo ".

70

His sumptis Danielus excitauit

In caelum faciem ciboque fortis

"Amen "reddidit, "alleluia "dixit.

Sic nos muneribus tuis refecti,

Largitor deus omnium bonorum,

75

Grates reddimus et sacramus hymnos.

Tu nos tristifico uelut tyranno

Mundi scilicet inpotentis actu

Conclusos regis et feram repellis

Quae circumfremit ac uorare temptat

80

Insanos acuens furore dentes,

Cur te, summe deus, precemur unum.

Vexamur, premimur, malis rotamur;

Oderunt lacerant trahunt lacessunt;

Iuncta est suppliciis fides iniquis.

85

Nec defit tamen anxiis medella;

Nam languente truci leonis ira

Inlapsae superingeruntur escae.

Quas si quis sitienter hauriendo

Non gustu tenui sed ore pleno

90

Internis uelit inplicare uenis,

Hic sancto satiatus ex profeta

Iustorum capiet cibos uirorum

Qui fructum domino metunt perenni.

Nil est dulcius ac magis saporum,

95

Nil quod plus hominem iuuare possit

Quam uatis pia praecinentis orsa.

His sumptis licet insolens potestas

Prauum iudicet inrogetque mortem,

Inpasti licet inruant leones,

100

Nos semper dominum patrem fatentes

In te, Christe deus, loquemur unum

Constanterque tuam crucem feremus.

Inuentor rutili, dux bone, luminis,

Qui certis uicibus tempora diuidis,

Merso sole chaos ingruit horridum,

Lucem redde tuis, Christe, fidelibus!

5

Quamuis innumero sidere regiam

Lunarique polum lampade pinxeris,

Incussu silicis lumina nos tamen

Monstras saxigeno semine quaerere,

Ne nesciret homo spem sibi luminis

10

In Christi solido corpore conditam,

Qui dici stabilem se uoluit petram,

Nostris igniculis unde genus uenit.

Pinguis quos olei rore madentibus

Lychnis aut facibus pascimus aridis,

15

Quin et fila fauis scirpea floreis

Presso melle prius conlita fingimus.

Viuax flamma uiget, seu caua testula

Sucum linteolo suggerit ebrio,

Seu pinus piceam fert alimoniam,

20

Seu ceram teretem stuppa calens bibit.

Nectar de liquido uertice feruidum

Guttatim lacrimis stillat olentibus,

Ambustum quoniam uis facit ignea

Imbrem de madido flere cacumine.

25

Splendent ergo tuis muneribus, pater,

Flammis nobilibus scilicet atria

Absentemque diem lux agit aemula,

Quam nox cum lacero uicta fugit peplo.

Sed quis non rapidi luminis arduam

30

Manantemque deo cernat originem?

Moses nempe deum spinifero in rubo

Vidit conspicuo lumine flammeum.

Felix qui meruit sentibus in sacris

Caelestis solii uisere principem,

35

Iussus nexa pedum uincula soluere

Ne sanctum inuolucris pollueret locum.

Hunc ignem populus sanguinis inclyti,

Maiorum meritis tutus et inpotens,

Suetus sub dominis uiuere barbaris

40

Iam liber sequitur longa per auia.

Qua gressum tulerant castraque caerulae

Noctis per medium concita mouerant,

Plebem peruigilem fulgore praeuio

Ducebat radius sole micantior.

45

Sed rex Niliaci litoris inuido

Feruens felle iubet praeualidam manum

In bellum rapidis ire cohortibus

Ferratasque acies clangere classicum.

Sumunt arma uiri seque minacibus

50

Accingunt gladiis, triste canit tuba;

Hic fidit iaculis, ille uolantia

Praefigit calamis spicula Gnosiis.

Densetur cuneis turba pedestribus,

Currus pars et equos et uolucres rotas

55

Conscendunt celeres signaque bellica

Praetendunt tumidis clara draconibus.

Hic iam seruitii nescia pristini

Gens Pelusiacis usta uaporibus

Tandem purpurei gurgitis hospita

60

Rubris litoribus fessa resederat.

Hostis dirus adest cum duce perfido,

Infert et ualidis proelia uiribus;

Moses porro suos in mare praecipit

Constans intrepidis tendere gressibus.

65

Praebent rupta locum stagna uiantibus,

Riparum in faciem peruia sistitur

Circumstans uitreis unda liquoribus,

Dum plebs sub bifido permeat aequore.

Pubes quin etiam decolor asperis

70

Inritata odiis rege sub inpio

Hebraeum sitiens fundere sanguinem

Audet se pelago credere concauo.

Ibant praecipiti turbine percita

Fluctus per medios agmina regia,

75

Sed confusa dehinc unda reuoluitur

In semet reuolans gurgite confluo.

Currus tunc et equos telaque naufraga

Ipsos et proceres et uaga corpora

Nigrorum uideas nare satellitum,

80

Arcis iustitium triste tyrannicae.

Quae tandem poterit lingua retexere

Laudes, Christe, tuas? qui domitam Pharon

Plagis multimodis cedere praesuli

Cogis iustitiae uindice dextera.

85

Qui pontum rabidis aestibus inuium

Persultare uetas, ut refluo in salo

Securus pateat te duce transitus

Et mox unda rapax ut uoret inpios.

Cui ieiuna eremi saxa loquacibus

90

Exundant scatebris, et latices nouos

Fundit scissa silex, quae sitientibus

Dat potum populis axe sub igneo.

Instar fellis aqua tristifico in lacu

Fit ligni uenia mel uelut Atticum;

95

Lignum est quo sapiunt aspera dulcius,

Nam praefixa cruci spes hominum uiget.

Inplet castra cibus tunc quoque ninguidus

Inlabens gelida grandine densius;

His mensas epulis hac dape construunt

100

Quam dat sidereo Christus ab aethere.

Nec non imbrifero uentus anhelitu

Crassa nube leues inuehit alites,

Quae, difflata in humum cum semel agmina

Fluxerunt, reduci non reuolant fuga.

105

Haec olim patribus praemia contulit

Insignis pietas numinis unici,

Cuius subsidio nos quoque uescimur

Pascentes dapibus pectora mysticis.

Fessos ille uocat per freta saeculi

110

Discissis populum turbinibus regens

Iactatasque animas mille laboribus

Iustorum in patriam scandere praecipit.

Illic purpureis tecta rosariis

Omnis flagrat humus caltaque pinguia

115

Et molles uiolas et tenues crocos

Fundit fonticulis uda fugacibus.

Illic et gracili balsama surculo

Desudata fluunt raraque cinnama

Spirant et folium fonte quod abdito

120

Praelambens fluuius portat in exitum.

Felices animae prata per herbida

Concentu pariles suaue sonantibus

Hymnorum modulis dulce canunt melos

Calcant et pedibus lilia candidis.

125

Sunt et spiritibus saepe nocentibus

Poenarum celebres sub Styge feriae

Illa nocte sacer qua rediit deus

Stagnis ad superos ex Acherunticis,

Non sicut tenebras de face fulgida

130

Surgens oceano lucifer inbuit,

Sed terris domini de cruce tristibus

Maior sole nouum restituens diem.

Marcent suppliciis tartara mitibus

Exultatque sui carceris otio

135

Vmbrarum populus liber ab ignibus

Nec feruent solito flumina sulpure.

Nos festis trahimus per pia gaudia

Noctem conciliis uotaque prospera

Certatim uigili congerimus prece

140

Extructoque agimus liba sacrario.

Pendent mobilibus lumina funibus,

Quae suffixa micant per laquearia,

Et de languidulis fota natatibus

Lucem perspicuo flamma iacit uitro.

145

Credas stelligeram desuper aream

Ornatam geminis stare trionibus

Et, qua bosforeum temo regit iugum,

Passim purpureos spargier hesperos.

O res digna, deus, quam tibi roscidae

150

Noctis principio grex tuus offerat,

Lucem qua tribuis nil pretiosius,

Lucem qua reliqua praemia cernimus!

Tu lux uera oculis, lux quoque sensibus,

Intus tu speculum, tu speculum foris;

155

Lumen quod famulans offero suscipe

Tinctum pacifici chrismatis unguine,

Per Christum genitum, summe pater, tuum,

In quo uisibilis stat tibi gloria,

Qui noster dominus, qui tuus unicus

160

Spirat de patrio corde paraclitum.

Per quem splendor honor laus sapientia

Maiestas bonitas et pietas tua

Regnum continuat numine triplici

Texens perpetuis saecula saeculis.

Ades, pater supreme,

Quem nemo uidit umquam,

Patrisque sermo Christe

Et spiritus benigne!

5

O trinitatis huius

Vis ac potestas una,

Deus ex deo perennis,

Deus ex utroque missus!

Fluxit labor diei,

10

Redit et quietis hora,

Blandus sopor uicissim

Fessos relaxat artus.

Mens aestuans procellis

Curisque sauciata

15

Totis bibit medullis

Obliuiale poclum.

Serpit per omne corpus

Lethea uis nec ullum

Miseris doloris aegri

20

Patitur manere sensum.

Lex haec data est caducis

Deo iubente membris,

Vt temperet laborem

Medicabilis uoluptas.

25

Sed dum pererrat omnes

Quies amica uenas

Pectusque feriatum

Placat rigante somno,

Liber uagat per auras

30

Rapido uigore sensus

Variasque per figuras

Quae sunt operta cernit,

Quia mens soluta curis,

Cui est origo caelum

35

Purusque fons ab aetra,

Iners iacere nescit.

Imitata multiformes

Facies sibi ipsa fingit,

Per quas repente currens

40

Tenui fruatur actu.

Sed sensa somniantum

Dispar fatigat horror.

Nunc splendor intererrat,

Qui dat futura nosse;

45

Plerumque dissipatis

Mendax imago ueris

Animos pauore maestos

Ambage fallit atra.

Quem rara culpa morum

50

Non polluit frequenter,

Hunc lux serena uibrans

Res edocet latentes;

At qui coinquinatum,

Vitiis cor inpiauit,

55

Lusus pauore multo

Species uidet tremendas.

Hoc patriarcha noster

Sub carceris catena

Geminis simul ministris

60

Interpres adprobauit.

Quorum regressus unus

Dat poculum tyranno,

Ast alterum rapaces

Fixum uorant uolucres.

65

Ipsum deinde regem

Perplexa somniantem

Monuit famem futuram

Clausis cauere aceruis.

Mox praesul ac tetrarches

70

Regnum per omne iussus

Sociam tenere uirgam

Dominae resedit aulae.

O quam profunda iustis

Arcana per soporem

75

Aperit tuenda Christus,

Quam clara, quam tacenda!

Euangelista summi

Fidissimus magistri

Signata quae latebant

80

Nebulis uidet remotis

Ipsum tonantis agnum

De caede purpurantem,

Qui conscium futuri

Librum resignat unus.

85

Huius manum potentem

Gladius perarmat anceps

Et fulgurans utrimque

Duplicem minatur ictum.

Quaesitor ille solus

90

Animaeque corporisque

Ensisque bis timendus

Prima ac secunda mors est.

Idem tamen benignus

Vltor retundit iram

95

Paucosque non piorum

Patitur perire in aeuum.

Huic inclytus perenne

Tribuit pater tribunal,

Hunc obtinere iussit

100

Nomen supra omne nomen.

Hic praepotens cruenti

Extinctor Antichristi,

Qui de furente monstro

Pulchrum refert tropaeum.

105

Quam bestiam capacem

Populosque deuorantem,

Quam sanguinis Carybdem

Iohannis execratur.

Hanc nempe quae sacratum

110

Praeferre nomen ausa

Imam petit gehennam

Christo perempta uero.

Tali sopore iustus

Mentem relaxat heros,

115

Vt spiritu sagaci

Caelum peragret omne.

Nos nil meremur horum,

Quos creber inplet error,

Concreta quos malarum

120

Vitiat cupido rerum.

Sat est quiete dulci

Fessum fouere corpus;

Sat, si nihil sinistrum

Vanae minentur umbrae.

125

Cultor dei, memento

Te fontis et lauacri

Rorem subisse sanctum,

Te chrismate innotatum.

Fac, cum uocante somno

130

Castum petis cubile,

Frontem locumque cordis

Crucis figura signet.

Crux pellit omne crimen,

Fugiunt crucem tenebrae,

135

Tali dicata signo

Mens fluctuare nescit.

Procul, o procul uagantum

Portenta somniorum!

Procul esto peruicaci

140

Praestigiator astu!

O tortuose serpens,

Qui mille per meandros

Fraudesque flexuosas

Agitas quieta corda,

145

Discede, Christus hic est.

Hic Christus est, liquesce!

Signum quod ipse nosti

Damnat tuam cateruam.

Corpus licet fatiscens

150

Iaceat recline paulum,

Christum tamen sub ipso

Meditabimur sopore.

O Nazarene, lux Bethlem, uerbum patris,

Quem partus alui uirginalis protulit,

Adesto castis, Christe, parsimoniis

Festumque nostrum rex serenus aspice,

5

Ieiuniorum dum litamus uictimam.

Nil hoc profecto purius mysterio,

Quo fibra cordis expiatur uiuidi,

Intemperata quo domantur uiscera,

Aruina putrem ne resudans crapulam

10

Obstrangulatae mentis ingenium premat.

Hinc subiugatur luxus et turpis gula,

Vini atque somni degener socordia,

Libido sordens, inuerecundus lepos;

Variaeque pestes languidorum sensuum

15

Parcam subactae disciplinam sentiunt.

Nam si licenter diffluens potu et cibo

Ieiuna rite membra non coerceas,

Sequitur frequenti marcida oblectamine

Scintilla mentis ut tepescat nobilis

20

Animusque pigris stertat ut praecordiis.

Frenentur ergo corporum cupidines

Detersa et intus emicet prudentia;

Sic excitato perspicax acumine

Liberque flatu laxiore spiritus

25

Rerum parentem rectius precabitur.

Helia tali creuit obseruantia,

Vetus sacerdos, ruris hospes aridi,

Fragore ab omni quem remotum et segregem

Spreuisse tradunt criminum frequentiam,

30

Casto fruentem syrtium silentio.

Sed mox in auras igneis iugalibus

Curruque raptus euolauit praepete,

Ne de propinquo sordium contagio

Dirus quietum mundus adflaret uirum

35

Olim probatis inclytum ieiuniis.

Non ante caeli principem septemplicis

Moses tremendi fidus interpres throni

Potuit uidere, quam decem recursibus

Quater uolutis sol peragrans sidera

40

Omni carentem cerneret substantia.

Victus precanti solus in lacrimis fuit;

Nam flendo pernox inrigatum puluerem

Humi madentis ore pressit cernuo,

Donec loquentis uoce perstrictus dei

45

Expauit ignem non ferendum uisibus.

Iohannis huius artis haud minus potens

Dei perennis praecucurrit filium,

Curuos uiarum qui retorsit tramites

Et flexuosa corrigens dispendia

50

Dedit sequendam calle recto lineam.

Hanc obsequellam praeparabat nuntius

Mox adfuturo construens iter deo,

Cliuosa planis, confragosa ut lenibus

Conuerterentur neue quidquam deuium

55

Inlapsa terris inueniret ueritas.

Non usitatis ortus hic natalibus;

Oblita lactis iam uieto in pectore

Matris tetendit serus infans ubera

Nec ante partu de senili effusus est

60

Quam praedicaret uirginem plenam deo.

Post in patentes ille solitudines

Amictus hirtis bestiarum pellibus

Saetisue tectus hispida et lanugine

Secessit horrens inquinari ac pollui

65

Contaminatis oppidorum moribus.

Illic dicata parcus abstinentia

Potum cibumque uir seuerae industriae

In usque serum respuebat uesperum,

Rarum locustis et fauorum agrestium

70

Liquore pastum corpori suetus dare.

Hortator ille primus et doctor nouae

Fuit salutis, nam sacrato in flumine

Veterum piatas lauit errorum notas,

Sed tincta postquam membra defaecauerat,

75

Caelo refulgens influebat spiritus.

Hoc ex lauacro labe dempta criminum

Ibant renati, non secus quam si rudis

Auri recocta uena pulchrum splendeat,

Micet metalli siue lux argentei

80

Sudum polito praenitens purgamine.

Referre prisci stemma nunc ieiunii

Libet fideli proditum uolumine,

Vt diruendae ciuitatis incolis

Fulmen benigni mansuefactum Patris

85

Pie repressis ignibus pepercerit.

Gens insolenti praepotens iactantia

Pollebat olim, quam fluentem nequiter

Corrupta uulgo soluerat lasciuia,

Et inde bruto contumax fastidio

90

Cultum superni neglegebat numinis.

Offensa tandem iugis indulgentiae

Censura iustis excitatur motibus,

Dextram perarmat rompheali incendio,

Nimbos crepantes et fragosos turbines

95

Vibrans tonantum nube flammarum quatit.

Sed paenitendi dum datur diecula,

Si forte uellent inprobam libidinem

Veteresque nugas condomare ac frangere,

Suspendit ictum terror exorabilis

100

Paulumque dicta substitit sententia.

Ionam profetam mitis ultor excitat

Poenae inminentis iret ut praenuntius;

Sed nosset ille qui minacem iudicem

Seruare malle quam ferire ac plectere,

105

Tectam latenter uertit in Tharsos fugam.

Celsam paratis pontibus scandit ratem,

Vdo reuincta fune puppis soluitur.

Itur per altum. Fit procellosum mare.

Tum causa tanti quaeritur periculi,

110

Sors in fugacem missa uatem decidit.

Iussus perire solus e cunctis reus,

Cuius uoluta crimen urna expresserat,

Praeceps rotatur et profundo inmergitur.

Exceptus inde beluinis faucibus

115

Alui capacis uiuus hauritue specu.

Transmissa raptim praeda cassos dentium

Eludit ictus incruentam transuolans

Inpune linguam, ne retentam mordicus

Offam molares dissecarent uuidi;

120

Os omne transit et palatum praeterit.

Ternis dierum ac noctium processibus

Mansit ferino deuoratus gutture,

Errabat illic per latebras uiscerum,

Ventris meandros circumibat tortiles

125

Anhelus extis intus aestuantibus.

Intactus exim tertiae noctis uice

Monstri uomentis pellitur singultibus,

Qua murmuranti fine fluctus frangitur

Salsosque candens spuma tundit pumices;

130

Ructatus exit seque seruatum stupet.

In Nineuitas se coactus percito

Gressu reflectit, quos ut increpauerat

Pudenda censor inputans opprobria

"Inpendet "inquit "ira summi uindicis

135

Vrbemque flamma mox cremabit, credite!"

Apicem deinceps ardui montis petit

Visurus inde conglobatum turbidae

Fumum ruinae cladis et dirae struem

Tectus flagellis multinodis germinis

140

Nato et repente perfruens umbraculo.

Sed maesta postquam ciuitas uulnus noui

Hausit doloris, heu, supremum palpitat;

Cursant per ampla congregatim moenia

Plebs et senatus, omnis aetas ciuium,

145

Pallens iuuentus, heiulantes feminae.

Placet frementem publicis ieiuniis

Placare Christum; mos edendi spernitur,

Glaucos amictus induit monilibus

Matrona demptis proque gemma et serico

150

Crinem fluentem sordidus spargit cinis.

Squalent recincta ueste pullati patres

Saetasque plangens turba sumit textiles,

Inpexa uillis uirgo bestialibus

Nigrante uultum contegit uelamine,

155

Iacens harenis et puer prouoluitur.

Rex ipse Coos aestuantem murices

Laenam reuulsa dissipabat fibula,

Gemmas uirentes et lapillos sutiles

Insigne frontis exuebat uinculum

160

Turpi capillos inpeditus puluere

Nullus bibendi, nemo uescendi memor,

Ieiuna mensas pubis omnis liquerat,

Quin et negato lacte uagientium

Fletu madescunt paruulorum cunulae,

165

Sucum papillae parca nutrix derogat.

Greges et ipsos claudit armentalium

Sollers uirorum cura, ne uagum pecus

Contingat ore rorulenta gramina,

Potum strepentis neue fontis hauriat;

170

Vacuis querellae personant praesepibus.

Mollitus his et talibus breuem deus

Iram refrenat temperans oraculum

Prosper sinistrum; prona nam clementia

Haud difficulter supplicem mortalium

175

Soluit reatum fitque fautrix flentium.

Sed cur uetustae gentis exemplum loquor,

Pridem caducis cum grauatus artubus

Hisus dicato corde ieiunauerit,

Praenuncupatus ore qui profetico

180

Emmanuel est siue "nobiscum deus "?

Qui corpus istud molle naturaliter

Captumque laxo sub uoluptatum iugo

Virtutis arta lege fecit liberum,

Emancipator seruientis plasmatis

185

Regnantis ante uictor et cupidinis.

Inhospitali namque secretus loco

Quinis diebus octies labentibus

Nullam ciborum uindicauit gratiam,

Firmans salubri scilicet ieiunio

190

Vas adpetendis inbecillum gaudiis.

Miratus hostis posse limum tabidum

Tantum laboris sustinere ac perpeti

Explorat arte sciscitator callida

Deusne membris sit receptus terreis,

195

Sed increpata fraude post tergum ruit.

Hoc nos sequamur quisque nunc pro uiribus

Quod consecrati tu magister dogmatis

Tuis dedisti, Christe, sectatoribus,

Vt, cum uorandi uicerit libidinem,

200

Late triumphet imperator spiritus.

Hoc est quod atri liuor hostis inuidet,

Mundi polique quod Gubernator probat,

Altaris aram quod facit placabilem,

Quod dormientis excitat cordis fidem,

205

Quod limat aegram pectorum rubiginem.

Perfusa non sic amne flamma extinguitur

Nec sic calente sole tabescunt niues,

Vt turbidarum scabra culparum seges

Vanescit almo trita sub ieiunio,

210

Si blanda semper misceatur largitas.

Est quippe et illud grande uirtutis genus:

Operire nudos, indigentes pascere,

Opem benignam ferre supplicantibus,

Vnam paremque sortis humanae uicem

215

Inter potentes atque egenos ducere.

Satis beatus quisque dextram porrigit

Laudis rapacem, prodigam pecuniae,

Cuius sinistra dulce factum nesciat.

Illum perennes protinus conplent opes

220

Ditatque fructus faenerantem centiplex.

Christe, seruorum regimen tuorum,

Mollibus qui nos moderans habenis

Leniter frenas facilique saeptos

Lege coerces,

5

Ipse cum portans onus inpeditum

Corporis duros tuleris labores,

Maior exemplis famulos remisso

Dogmate palpas.

Nona submissum rotat hora solem,

10

Partibus uixdum tribus euolutis

Quarta deuexo superest in axe

Portio lucis.

Nos breuis uoti dape uindicata

Soluimus festum fruimurque mensis

15

Adfatim plenis, quibus inbuatur

Prona uoluptas.

Tantus aeterni fauor est magistri,

Doctor indulgens ita nos amico

Lactat hortatu, leuis obsequella ut

20

Mulceat artus.

Addit et ne quis uelit inuenusto

Sordidus cultu lacerare frontem

Sed decus uultus capitisque pexum

Comat honorem.

25

"Terge ieiunans "ait "omne corpus

Neue subducto faciem rubore

Luteus tinguat color aut notetur

Pallor in ore."

Rectius laeto tegimus pudore

30

Quidquid ad cultum patris exhibemus;

Cernit occultum deus et latentem

Munere donat.

Ille ouem morbo residem gregique

Perditam sano, male dissipantem

35

Vellus adfixis uepribus per hirtae

Deuia siluae

Inpiger pastor reuocat lupisque

Gestat exclusis umeros grauatus,

Inde purgatam reuehens aprico

40

Reddit ouili.

Reddit et pratis uiridique campo,

Vibrat inpexis ubi nulla lappis

Spina nec germen sudibus perarmat

Carduus horrens,

45

Sed frequens palmis nemus et reflexa

Vernat herbarum coma, tum perennis

Gurgitem uiuis uitreum fluentis

Laurus obumbrat.

Hisce pro donis tibi, fide pastor,

50

Seruitus quaenam poterit rependi?

Nulla conpensant pretium salutis

Vota precantum.

Quamlibet spreto sine more pastu

Sponte confectos tenuemus artus

55

Teque contemptis epulis rogemus

Nocte dieque,

Vincitur semper minor obsequentum

Cura nec munus genitoris aequat,

Frangit et cratem luteam laboris

60

Grandior usus.

Ergo, ne limum fragilem solutae

Deserant uires et aquosus albis

Vmor in uenis dominetur aegrum

Corpus eneruans,

65

Laxus ac liber modus abstinendi

Ponitur cunctis neque nos seuerus

Terror inpellit; sua quemque cogit

Velle potestas.

Sufficit, quidquid facias, uocato

70

Numinis nutu prius inchoare,

Siue tu mensam renuas cibumue

Sumere temptes.

Adnuit dexter deus et secundo

Prosperat uultu, uelut hoc salubre

75

Fidimus nobis fore quod dicatas

Carpimus escas.

Sit bonum, supplex precor, et medellam

Conferat membris animumque pascat

Sparsus in uenas cibus obsecrantum

80

Christicolarum!

Da, puer, plectrum, choraeis ut canam fidelibus

Dulce carmen et melodum, gesta Christi insignia.

Hunc camena nostra solum pangat, hunc laudet lyra.

Christus est, quem rex sacerdos adfuturum protinus

5

Infulatus concinebat uoce corda et tympano,

Spiritum caelo influentem per medullas hauriens.

Facta nos et iam probata pangimus miracula,

Testis est orbis nec ipsa terra quod uidit negat,

Comminus deum docendis proditum mortalibus.

10

Corde natus ex parentis ante mundi exordium,

Alfa et ω cognominatus, ipse fons et clausula

Omnium quae sunt fuerunt quaeque post futura sunt.

Ipse iussit, et creata, dixit ipse, et facta sunt

Terra caelum fossa ponti trina rerum machina,

15

Quaeque in his uigent sub alto solis et lunae globo.

Corporis formam caduci, membra morti obnoxia

Induit, ne gens periret primoplasti ex germine,

Merserat quam lex profundo noxialis tartaro.

O beatus ortus ille, uirgo cum puerpera

20

Edidit nostram salutem feta sancto spiritu

Et puer redemptor orbis os sacratum protulit!

Psallat altitudo caeli, psallite omnes angeli,

Quidquid est uirtutis usquam psallat in laudem dei,

Nulla linguarum silescat, uox et omnis consonet.

25

Ecce, quem uates uetustis concinebant saeculis,

Quem profetarum fideles paginae spoponderant,

Emicat promissus olim; cuncta conlaudent eum!

Cantharis infusa lymfa fit Falernum nobile,

Nuntiat uinum minister esse promptum ex hydria,

30

Ipse rex sapore tinctis obstupescit poculis.

"Membra morbis ulcerosa, uiscerum putredines

Mando ut abluantur "inquit, fit ratum, quod iusserat.

Turgidam cutem repurgant uulnerum piamina.

Tu perennibus tenebris iam sepulta lumina

35

Inlinis limo salubri sacri et oris nectare;

Mox apertis hac medella lux reducta est orbibus.

Increpas uentum furentem quod procellis tristibus

Vertat aequor fundo ab imo uexet et uagam ratem;

Ille iussis obsecundat, mitis unda sternitur.

40

Extimum uestis sacratae furtim mulier attigit,

Protinus salus secuta est; ora pallor deserit,

Sistitur riuus cruore qui fluebat perpeti.

Exitu dulcis iuuentae raptum ephebum uiderat

Orba quem mater supremis funerabat fletibus;

45

"Surge "dixit; ille surgit, matri et adstans redditur.

Sole iam quarto carentem, iam sepulcro absconditum

Lazarum iubet uigere reddito spiramine

Faetidum iecur reductus rursus intrat halitus.

Ambulat per stagna ponti, summa calcat fluctuum

50

Mobilis liquor profundi pendulam praestat uiam

Nec fatiscit unda sanctis pressa sub uestigiis.

Suetus antro bustuali sub catenis frendere

Mentis inpos efferatis percitus furoribus

Prosilit ruitque supplex, Christum adesse ut senserat.

55

Pulsa pestis lubricorum milliformis daemonum

Corripit gregis suilli sordida spurcamina

Seque nigris mergit undis et pecus lymfaticum.

Ferte qualis ter quaternis ferculorum fragmina!

Adfatim referta iam sunt adcubantum milia

60

Fio quinque panibus peresis et gemellis piscibus.

Tu cibus panisque noster, tu perennis suauitas;

Nescit esurire in aeuum qui tuam sumit dapem

Nec lacunam uentris inplet, sed fouet uitalia.